Gözün Anatomisi
1-DIŞ TABAKA
Sklera (Göz Akı)
Kelime kökeni Yunancadan gelir: skleros (σκληρὁς) = sert. Sklera, gözün dış, koruyucu tabakasıdır. Güçlü, kalın ve opaktır. Beyaz olan bu kısım gözün yaklaşık 5/6’lık dış kısmını kaplar.
Kornea
Kelime kökeni Latinceden gelir: corneus=boynuz gibi. Skleranın şeffaflaşmış ve ışığın göz küresinin içine girmesine izin veren kısmıdır. Kubbeli bir yapısı vardır, yaklaşık 11,7 mm çapındadır ve gözün kalan 1/5’lik kısmını kaplar.
Damar kanalları içermediğinden ışık kolaylıkla retinaya ulaşabilir. Kornea mercekle beraber ışınları bükerek kocaman dünya görüntüsünün 5 kuruş büyüklüğündeki bir para boyutunda olan retinaya sığmasını sağlar.
2-ORTA TABAKA
Koroid (Damar Tabakası)
Sklera ile retina arasında yer alır. Birçok damar kanalı içerir ve tüm göze, özellikle retinaya gerekli besinlerin taşınmasını sağlar.
Siliyer Cisim
Lensi çevreleyen damar tabakasının genişleyen devam kısmıdır. Siliyer cisme merceği 360 derece saran ve ‘zonüller’ denilen ince lifler bağlıdır. Siliyer cisimde dairesel bir kas yer alır: siliyer kas.
İris
İris merceğin önünde yer alır; dairesel ve renklidir. Gözbebeğinin etrafını sarar. Burada gözbebeğinin bir yapısı olmadığını belirtmek gerekir. Gözbebeği ışığın geçmesine izin veren bir açıklıktır ve irisin tam ortasındadır. İrisin sfinkter (büzgen) kası göz küresinin içine girecek ışığın miktarını ayarlar. En parlak ışıkta gözbebeği yaklaşık 1,5 mm; en az ışıkta ise yaklaşık 9 mm çaptadır.
Mercek
İrisin arkasında çifte dışbükey (double convex) ve şeffaf olan mercek yer alır. Oldukça esnek olan mercek, yukarıda bahsettiğimiz zonüller yani incecik liflerle siliyer cisme bağlanır. Siliyer kas gergin olduğunda zonüller gevşek olur, mercek kavisli bir hal alır ve gözün odaklama gücü artar. Buna ‘uyumlama’ (akomodasyon) denir. Siliyer kas gevşek olduğunda ise zonüller gergin olur, mercek düzleşir. Merceğin yapısında her yıl yeni bir katman oluşur, tıpkı bir soğan gibi. 20 ile 80 yaşları arasında merceğin kalınlığı iki kat artar.
3-İÇ TABAKA
Retina
Retina göz küresinin iç tabakasının yaklaşık %95’ini kaplar. Retinanın ışığa duyarlı olan ve olmayan iki bölümü vardır.
Retinanın ışığa duyarlı olan kısmı
Retinanın yaklaşık %70’inde ışığa duyarlı hücreler vardır; koniler ve çubuk hücreler. Koniler keskin görüş ve renk algısı sağlar; çubuk hücreler ise gece görüşünde işlev sağlayan harekete duyarlı hücrelerdir.
Koniler üç gruba ayrılır; kırmızı, mavi ve yeşile duyarlı hücreler. İnsan gözü bu üç ana renge duyarlı hücreleri sayesinde 10 milyon renk tonu algılayabiliyor. Her gözde yaklaşık 6 milyon koni hücresi vardır.
Gözün sarı nokta olarak bilinen kısmı retinanın merkezinde yer alır, bunun tam ortasında ise görme merkezimiz, fovea centralis yer alır. Sarı nokta, lutein ve zeaksantin adındaki karotenoid denen renk maddelerinden oluşan sarı pigmentle kaplıdır. Fovea centralis’te bir mm’de yaklaşık 150.000 koni hücre vardır. Retinanın görme keskinliği ve renk algısı bakımından en duyarlı kısmıdır.
Retinanın ışığa duyarlı olmayan kısmı
Retinanın %30’u ışığa duyarlı değildir. Burada görme hücreleri yoktur.
Göz içi sıvıları ve odacıkları
Su cismi
Ön oda korneanın arkası ile irisin arasında yer alır. Daha küçük olan arka oda irisin arkası ile merceğin arasındadır. Bu iki odacık göz sıvısı ile doludur. Bu sıvının yarattığı basınç sayesinde korneanın conveks (dışbükey) şekli korunur. Göz sıvısının fazlası ve ölü kornea hücreleri, korneayı çevreleyen Schlemm Kanalı yoluyla dışarı, (kan damarlarına) atılır.
Camsı cisim
Vitreus boşluğu merceğin arkasında yer alır ve jelimsi bir sıvı ile doludur. Bu sıvının yarattığı basınç göze küresel şeklini verir.
GÖZÜN DIŞ KISIMLARI
Optik sinir
Optik sinir ikinci kafatası siniri olup aynı zamanda insan bedenindeki ikinci büyük sinirdir. Retinadaki 137 milyon (fotoreseptör) hücreden gelen sinyali beyne iletir.
Kirpik ve gözyaşı bezi
Gözü kırpma bölümünde anlatılmaktadır.
Altı dış kas
Her gözün altı dış kası vardır. Her bir kasın bir ucu skleraya, diğer ucu göz çukuruna bağlıdır. Göz kaslarımız bedenimizdeki en güçlü kaslardandır.
*Üst ve alt çapraz (oblik) kas göz küresini kemer gibi sarar.
*Dört yan (rektus) kas (üst, alt, iç, dış) gözün üste, alta, içe ve dışa hareket etmesini sağlar.